17 sty Jak znaleźć terapeutę – krok po kroku
Jednym z najczęściej zadawanych pytań jest: jak znaleźć terapeutę? Oczywiście, możemy śmiało w wyszukiwarkę wpisywać “psycholog Warszawa” czy każde inne, podobne hasło, ale czy to oznacza, że znajdziemy wykwalifikowaną osobę, która ma etyczne podstawy i umiejętności do świadczenia tego typu usług?
Wiele osób zbiera się do zapisania na pierwszą konsultację miesiącami. Nic dziwnego! Pierwszym spotkaniom może towarzyszyć wiele obaw i emocji. Tym bardziej istotne jest, by nie tracić czasu (i pieniędzy!) na błądzenie po niewłaściwych specjalistach. Co więcej, początkowa skucha może rzutować na dalsze próby poszukiwania pomocy.
Nasze zdrowie, to w jaki sposób o nie dbamy, w dużej mierze zależy od nas samych. W kontekście zdrowia psychicznego jeszcze bardziej jesteśmy pozostawieni sami_e sobie, gdyż nie chroni nas ustawodawstwo (na dzień pisania tego tekstu, to jest styczeń 2022): ustawa o zawodzie psychoterapeuty nie istnieje. Co to oznacza w praktyce? Że psychoterapeutą może zostać każda osoba, która zdecyduje się otworzyć działalność gospodarczą o takim profilu. Jak dobrze się domyślacie, sama chęć otwarcia działalności nie nadaje nikomu umiejętności niezbędnych do świadczenia tego typu usług. Ten tekst krok po kroku wyjaśnia, na jakie elementy należy zwrócić uwagę przy poszukiwaniu psychoterapeuty.
Krok 1: psycholog, psychoterapeuta, a może psychiatra?
Psycholog to osoba, która ukończyła pięcioletnie studia magisterskie w dziedzinie psychologii. Nie każdy jednak psycholog pracuje w obszarze zdrowia psychicznego. Psychologów znajdziesz w transporcie, marketingu, zarządzaniu zasobami ludzkimi i wielu innych obszarach. Niektórzy faktycznie specjalizują się w obszarze zdrowia, zajmując się diagnostyką, psychoedukacją czy poradnictwem psychologicznym. Nie jest to jednak tożsame z psychoterapią.
Psychoterapeuta to osoba, która oprócz studiów wyższych (najczęściej w dziedzinie psychologii) ukończyła podyplomowe, najczęściej czteroletnie szkolenie w zakresie psychoterapii. Wyróżniamy kilka dominujących modalności w psychoterapii: poznawczo-behawioralne, psychodynamiczne, humanistyczno-egzystencjalne, psychoanalityczne, systemowe i integracyjne. Celowo linkuję do stron każdego z głównych polskich towarzystw reprezentujących powyższe modalności, aby każdy zainteresowany u źródła mógł poczytać o tych modalnościach nieco więcej. Ważnymi stowarzyszeniami jednoczącymi psychoterapeutów w Polsce są także Sekcja Psychoterapii Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego oraz Polskie Towarzystwo Psychologiczne*. Jeżeli w Twojej głowie już rodzi się pytanie o to, który nurt najlepiej odpowiada trapiącym Cię problemom, pamiętaj, że autodiagnoza nie zawsze bywa trafna, a skuteczność rodzajów terapii w zależności od zaburzenia opisuje m.in. brytyjski National Institute for Health and Care Excellence (NICE).
Psychiatra to osoba, która ukończyła studia medyczne i wyspecjalizowała się w zakresie psychiatrii. Jedynie lekarz lub lekarka z taką specjalnością mogą formalnie dokonywać diagnozy oraz przepisywać farmakoterapię, czyli leki. Psychiatrzy i psychoterapeuci często współpracują ze sobą oraz uzupełniają swoje diagnostyczne obserwacje (zawsze za zgodą pacjenta!). Czasami psychoterapeuta może skierować pacjenta na konsultację psychiatryczną, a czasem psychiatra może rekomendować psychoterapię, aby kompleksowo zrealizować plan leczenia. Niektórzy psychiatrzy są także psychoterapeutami, o ile ukończyli stosowne szkolenie.
Czy musisz wiedzieć, do kogo iść najpierw? Nie. To nie Twoja rola. Etyczny psycholog po konsultacji skieruje Cię na psychoterapię, jeśli będzie to konieczne, a psychoterapeuta wyjaśni, jeśli będzie potrzeba korzystania z pomocy psychiatrycznej.
Krok 2: etyczny specjalista, czyli kto? – szkolenie i członkostwo w towarzystwach
Jak już wspomniałam wcześniej, psychoterapeutą może mianować się osoba, która nie ukończyła stosownych szkoleń. Skąd jednak wiedzieć, które szkolenie jest właściwe?
Zazwyczaj szkolenia trwają cztery lata, podczas których oprócz wiedzy teoretycznej, psychoterapeuci rozpoczynają swoją praktykę pod superwizją, nabywając niezbędnego doświadczenia. Już podczas szkolenia wielu specjalistów i specjalistek przyjmuje swoich pacjentów, zaznaczając jednak, że są w trakcie certyfikacji. Czy to oznacza, że ich usługi są niepełne? Nie. Każdy kiedyś zaczynał i nabywał doświadczenia, a praca pod superwizją sprawia, że ryzyko popełnienia błędu jest minimalizowane.
Szkolenia posiadają zazwyczaj akredytacje towarzystw, które wymieniłam we wcześniejszym kroku. Oznacza to, że towarzystwo zaświadcza iż dane szkolenie spełnia kryteria kształcenia, aby osoba mogła w pełni świadczyć usługi psychoterapeutyczne po jego ukończeniu. Szkolenie, oprócz udokumentowania swojej pracy, często wiąże się także ze zdaniem egzaminu. Z własnego doświadczenia dodam, że egzamin do najłatwiejszych nie należy, tak jak i same studia, ale nie wyobrażam sobie, w jaki sposób świadczyć właściwe usługi bez ich ukończenia. Akredytowane szkolenia w nurcie poznawczo-behawioralnym znajdziecie tutaj
Wspominam o szkoleniu, bo wiele osób na swojej stronie wyróżnia listę szkoleń, które ukończyło. Lista ta, chociaż bywa imponująca, często zawiera wiele weekendowych lub kilkugodzinnych szkoleń, które nie są w stanie zastąpić całościowego, czteroletniego szkolenia. Listę certyfikowanych terapeutów poznawczo-behawioralnych znajdziesz tutaj.
W przypadku szkolenia w nurcie poznawczo-behawioralnym, będąc uczestnikiem akredytowanego szkolenia, jednocześnie stajesz się członkiem towarzystwa, co zobowiązuje do przestrzegania kodeksu etycznego i obowiązujących zasad. To ważne z perspektywy pacjenta i świadczonych usług.
Krok 3: Superwizja
Terapeuci zrzeszeni w towarzystwach są zobowiązani do poddawania swojej pracy superwizji. Czym jest superwizja? To weryfikacja pracy terapeuty, rozwiewanie wątpliwości i konsultowanie planu terapii z bardziej doświadczonym terapeutą, który posiada stosowne uprawnienia superwizorskie. Dzięki temu terapeuta poszerza swoje doświadczenie i dokłada starań, by usługi świadczone były na jak najwyższym poziomie.
Krok 4: Specjalizacja
Moja babcia zwykła mawiać, że jak coś jest do wszystkiego, to jest do niczego. Kiedy pomyślisz o praktyce lekarskiej, wszyscy lekarze ukończyli medycynę, ale koniec końców zdecydowali się na specjalizację w jakimś konkretnym obszarze. Podobnie jest z psychoterapeutami – część pracuje z dziećmi, inni z młodzieżą, jeszcze inni wyłącznie z osobami dorosłymi. Część specjalizuje się w pracy z uzależnieniami, inni z zaburzeniami odżywiania, nastroju, czy osobowości. Budowanie doświadczenia wymaga czasu. Owszem, po wielu latach terapeuci (którzy, na marginesie dodam, są “uzależnieni” od szkoleń), nabywają kolejnych kompetencji. Jednakże zastrzeżenia budzić może zbyt szeroki wachlarz umiejętności zwłaszcza wśród specjalistów, którzy nie są w stanie udokumentować swojego szkolenia.
Krok 5: Kompetencje
Psychoterapia to dynamicznie rozwijająca się dziedzina nauki. To, co aktualne było 50 lat temu, nie zawsze znajduje potwierdzenie w obecnych badaniach, które wciąż są pogłębiane przy wykorzystaniu technik niedostępnych wiele lat temu. Certyfikat psychoterapeuty poznawczo-behawioralnego przyznawany jest na 5 lat. Po 5 latach, aby przedłużyć jego ważność, należy udokumentować udział w superwizjach, a także uczestnictwo w szkoleniach aktualizujących stan wiedzy. Warto więc sprawdzać czy i w jaki sposób Twój terapeuta aktualizuje swoją wiedzę i pogłębia doświadczenie.
Krok 6: Bardzo specyficzny czynnik ludzko-losowy
Po sprawdzeniu wymogów formalnych przechodzimy do bardzo indywidualnych i losowych czynników, jakim jest: czy ta osoba mi odpowiada?!
Terapeuci, to (też!) ludzie – mający swoje maniery, tempo, dynamikę, temperament i tembr – nie każdy może nam odpowiadać. Nawet najlepsze kompetencje nie oznaczają, że osoba ta będzie kimś przy kim łatwo nam będzie się otworzyć. Warto ten wątek eksplorować i przyglądać się biogramom terapeutów, a także wnosić pytania lub wątpliwości w czasie sesji. O wszystkie z wymienionych wyżej kompetencji możecie zapytać, a terapeuta nie odmówi Wam ich okazania (przynajmniej ten etyczny). Szkolenie, przynależność do towarzystw, praca pod superwizją, numer certyfikatu nie są tajemnicą (o czym mogliście się przekonać wchodząc w zamieszczone linki). Jeżeli dane te nie zostały zamieszczone w biogramie, zawsze masz możliwość o nie zapytać.
Krok 7: Podsumowanie
Wybierając terapeutę:
sprawdź gdzie się szkoli lub jaki certyfikat posiada
czy poddaje swoją pracę superwizji
czy Twoja trudność znajduje odzwierciedlenie w obszarze specjalizacji terapeuty
przeglądaj biogramy w celu weryfikowania informacji
zawsze masz prawo zapytać terapeuty lub osoby w recepcji ośrodka, jeżeli coś nie będzie dla Ciebie jasne
ważne jest aby rozumieć, co dzieje się podczas terapii i procesu – masz prawo zadawać wszelkie pytania dotyczące planu leczenia, prac osobistych i tego, co dzieje się na sesji oraz dotyczy Twojej terapii – nie obawiaj się, że zostanie to źle odebrane – Twoje leczenie i rozumienie procesu jest najważniejsze zarówno dla Ciebie, jak i terapeuty.
Trzymam kciuki za Wasze poszukiwania! I terapię oczywiście 🙂
Brak komentarzy