Czym jest samopomoc

Byłam kiedyś wyznawcą przekonania, że każdy przynajmniej raz w życiu powinien skorzystać z psychoterapii. Wraz z wiekiem i nabywaniem doświadczenia dochodzę do wniosku, że to nieprawda. I to z kilku powodów. Poniżej przedstawiam Wam, jaka jest różnica pomiędzy psychoterapią i samopomocą oraz w jaki sposób samodzielnie możemy wspierać swój rozwój osobisty oraz troskę o zdrowie psychiczne.

Ale od początku…

Wytyczne – zalecenia do leczenia nie spadają z nieba.

Najczęściej pytacie nas kiedy należy udać się do psychoterapeuty, kiedy do psychiatry. Wielu i wiele z Was w wiadomościach pisze: czy to już, czy to ten moment, czy jest wystarczająco źle aby udać się po pomoc? 

Odwróćmy tę sytuację. Wyobraź sobie, że wracasz do domu przeziębiony_a. Jeszcze nic wielkiego, głowa lekko ćmi, nos zaczyna się zatykać, kaszel odbija się o ścianę gardła. Co robisz? Najpewniej część z nas od razu zapisze się do lekarza, część zaś zignoruje objawy, z kolei jeszcze inni spróbują załatwić sprawę herbatą i kocem. Czy ta ostatnia metoda pomoże? Być może. Czy z czasem konieczna będzie wizyta lekarska? Niewykluczone. 

Podobnie jest z psychoterapią. To naturalne, że część z nas bierze sprawę „na przeczekanie” a po pomoc udaje się, kiedy czuje, że „domowe” sposoby zawodzą. Nie oznacza to jednak, że samodzielne próby zawsze muszą spocząć na niczym.

Skąd zatem wiedzieć co, czym i w jaki sposób należy leczyć? Zalecenia nie spadają z nieba. Istnieją pewne wytyczne, które powstały na podstawie wyników badań naukowych i doświadczenia klinicystów, które rekomendują konkretne interwencje i rodzaje terapii w zależności od nasilenia i rodzaju trudności. Takie zalecenia wydaje Światowa Organizacja Zdrowia, ale także NICE (ang. The National Institute for Health and Care Excellence). W przewodniku dla klinicystów i specjalistów z zakresu zdrowia psychicznego, po wpisaniu hasła „depresja” przeczytamy, że w przypadku epizodu depresji o nasileniu łagodnym zalecane są m.in. grupa aktywizująca, grupa wsparcia, indywidualna samopomoc oparta o techniki poznawczo-behawioralne lub programy samopomocowe online oparte o tę modalność. Jednak już w przypadku epizodu o nasileniu umiarkowanym zalecana jest terapia indywidualna lub grupowa, zaś w przypadku epizodu o nasileniu ciężkim zaleca się włączenie farmakoterapii. Czy oznacza to, że w przypadku epizodu umiarkowanego leki psychiatryczne nie mogą być włączone? Niekoniecznie. Taki przewodnik daje klinicyście wszelkie za i przeciw włączania poszczególnych oddziaływań, a synteza wyników badań pozwala znaleźć oparte o dowody skuteczności metody leczenia. Nie ma tu żonglerki i przypadków. Mimo iż decyzje, diagnostyka i opracowanie leczenia nie zawsze jest proste, to nadal opiera się o utarte i sprawdzone wcześniej ścieżki. Czasem trzeba je ułożyć w odpowiednią mapę. 

Samopomoc, czyli co właściwie?

Jak przeczytaliście powyżej, w przypadku epizodu depresji o nasileniu łagodnym, jedną z zalecanych form wsparcia może być samopomoc. Ważne: oparta o konkretne techniki, zazwyczaj te, których działanie zostało uprzednio potwierdzone w wyniku badań naukowych. Nie mamy regulacji dotyczących ani zawodu psychoterapeuty, a tym bardziej dotyczącego tworzenia aplikacji, programów, czy książek!

Istnieją aplikacje, które zaadaptowały techniki m.in. terapii poznawczo-behawioralnej lub książki, które zawierają programy samopomocowe. Samopomoc, czyli poniekąd zrób to sam. W książkach i aplikacjach znajdziecie psychoedukację, czyli wiedzę nakierowaną na zrozumienie mechanizmów konkretnego problemu czy objawów, oraz techniki, które można aplikować w życiu codziennym (np. behawioralne, związane z konkretnym planem aktywności, czy poznawcze – oparte o przemyślenia, notowanie myśli i ich weryfikację). Oczywiście dobór ćwiczeń zawartych w takim programie jest ściśle powiązany z problemem, którego program dotyczy.

Czy samopomoc jest skuteczna? Jak najbardziej. Niekiedy jednak nasilenie problemu może być na tyle złożone, że konieczna będzie pomoc specjalisty. Niemniej, jeżeli chcesz spróbować samopomocy w przypadku korzystania z aplikacji, czy książek, zwróć uwagę na następujące elementy:

  • Kto jest autorem? Warto googlować

  • Czy książka posiada redakcję naukową a aplikacja opiekę merytoryczną?

  • Kto objął ten twór swoim patronatem? Ponownie, warto sprawdzić u wujka Google, czy te organizacje są rzetelnym źródłem informacji

  • Z jakich technik korzysta dane źródło samopomocy? Czy i w jaki sposób ich skuteczność została zweryfikowana?

Warto zapamiętać: Nie każdy pacjent zawsze korzysta z pełnego procesu psychoterapii. Niekiedy wystarczające może okazać się kilkukrotne spotkanie ze specjalistą, tzw. konsultacje psychologiczne. Podczas pierwszego spotkania warto zatem omówić powody swojego zgłoszenia, zasoby finansowe i cele pracy. Terapeutom naprawdę zależy na udzieleniu pomocy. Dzięki gromadzeniu tych informacji można opracować właściwy i skuteczny plan działania.

Psychoterapia – a może jednak?

Kiedy dojdziemy jednak do sytuacji, w której samodzielna praktyka i pomoc nie przynosi oczekiwań, nie obawiajmy się skorzystać ze specjalistycznej pomocy. Nie oznacza to porażki. Znowu przyrównajmy to do medycznej terminologii: kiedy uderzysz się w kolano i nabijesz na nim limo, jesteś w stanie sam_a udzielić sobie pomocy zimnym okładem, bandażem, czy altacetem. A jeśli złamiesz nogę? Czy nadal próbujesz przekonać siebie, że wizyta u lekarza, prześwietlenie i ewentualny gips nie są konieczne? Uważaj, bo może to skończyć się dla Ciebie kolejnymi powikłaniami i trudnościami!

Zarówno w leczeniu zdrowia psychicznego, jak i fizycznego istnieją sytuacje, w których pomoc jest konieczna. Wówczas naprawdę warto z niej skorzystać, aby problem wyleczyć i/lub poprawić jakość swojego funkcjonowania.

Czy muszę być chory_a aby skorzystać z terapii?

Nie będę trzymać Was w napięciu, powiem od razu: NIE. Nie wszystkie osoby korzystające z psychoterapii spełniają kryteria diagnostyczne zaburzenia, co nie oznacza, że nie odczuwają trudności w swoim życiu. Zdrowie psychiczne to nie tylko brak choroby, ale także stan, w którym jednostka może rozwijać swój potencjał. Psychoterapia zatem pozwala lepiej zrozumieć siebie i mechanizmy swojego funkcjonowania, zmienić wzorce zachowań, które ciążą nam w życiu zawodowym bądź prywatnym, a także uporać się z trudnościami wynikającymi np. z nagłej zmiany sytuacji życiowej. 

Trzymam za Was i wasze samo-lub-wespół działanie pomocowe licząc, że nie ważne jak, byle skutecznie było właściwe przede wszystkim dla Was. 

Brak komentarzy

Napisz komentarz